Ailə cəmiyyətin əsas təməl daşı olaraq böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ailənin düzgün qurulması və funksiyalarının yerinə yetirilməsi, cəmiyyətin sağlam inkişafı üçün vacib şərtlərdən biridir. Bu gün biz NUR Psixologiya Mərkəzinin rəhbəri, psixo-pedaqoq Nuranə Hüseynova ilə ailə və ailə tərbiyəsi mövzusunda söhbət edəcəyik. Nuranə xanım, ailənin funksiyaları, tipləri və uşaqların tərbiyəsində ailənin rolu barədə ətraflı məlumat verəcək.

Sual 1: Nuranə xanım, ailə cəmiyyətin ilk struktur vahidi hesab olunur. Sizcə, ailə necə formalaşır və onun funksiyaları nələrdir?

Nuranə Hüseynova: Bəli, ailə cəmiyyətin ilk struktur vahidi və səciyyəvi pedaqoji sistem hesab olunur. Ailə yalnız iki nəfərin evlənməsi ilə deyil, uşaqların doğulması ilə formalaşır və möhkəmlənir. Ailənin planlaşdırılması, uşaq doğumunun nizamlanması və ailə funksiyasının düzgün həyata keçirilməsi, dövlət və cəmiyyət qarşısında duran ən vacib problemlərdən biridir. Bu məsələlər ailə, ailə hüququ, ailə funksiyaları və digər prioritet məsələləri əhatə edən sənədlərdə öz əksini tapır.

Sual 2: Ailənin funksiyaları haqqında ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?

Nuranə Hüseynova: Əlbəttə. Ailənin özünəməxsus funksiyaları vardır: reproduktiv, təsərrüfat-iqtisadi, tərbiyəvi və bərpaedici funksiyalar. Reproduktiv funksiyası uşaqların doğulması və ailənin genişlənməsi ilə bağlıdır. Təsərrüfat-iqtisadi funksiyası isə ailənin mövcud olması üçün maddi şəraitin təmin edilməsini, ailə üzvlərinin maddi və digər tələbatlarının ödənilməsini əhatə edir. Tərbiyəvi funksiya isə ailənin ən mühüm funksiyalarından biridir. Ailə uşaqların şəxsiyyət kimi formalaşmasında mühüm rol oynayır və onların sosiallaşması prosesini həyata keçirir.

Sual 3: Ailənin tərbiyəvi funksiyasının əhəmiyyəti nədən ibarətdir?

Nuranə Hüseynova: Ailənin tərbiyəvi funksiyası ailə və cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ailənin uşağa göstərdiyi tərbiyəvi təsir bütün digər tərbiyəvi təsirlərdən güclüdür. Ailə elə keyfiyyətlər formalaşdırır ki, onlar ailədən kənar formalaşdırmaq çətin olur. Ailə şəxsiyyətin sosiallaşması prosesini həyata keçirir və ənənələrin varisliyini təmin edir. Vətəndaş, vətənpərvər, gələcək ailə başçısı və qanuna tabe olan cəmiyyət üzvü tərbiyə etmək ailənin mühüm sosial funksiyasıdır.

Sual 4: Ailələrin tipləri haqqında nə deyə bilərsiniz?

Nuranə Hüseynova: Ailələr müxtəlif tiplərə bölünür. Uşaqların sayına görə ailələr azuşaqlı, çoxuşaqlı, biruşaqlı və uşaqsız ola bilər. Qarşılıqlı münasibətlərə görə isə ailələr müxtəlif tiplərə ayrılır: uşaqları sevən ailələr, qayğıkeş ailələr, maddi-orientasiyalı ailələr, düşmən ailələr və antisosial ailələr. Bu tiplər ailənin quruluşu və funksiyalarının necə yerinə yetirilməsindən asılı olaraq fərqlənir.

Sual 5: Uşaqların ailədəki tərbiyəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?

Nuranə Hüseynova: Ailə uşağın intellektual və yaradıcı qabiliyyətlərinin, idraki qüvvələrinin inkişafı və ilkin əmək fəaliyyətində qazandığı təcrübənin formalaşmasında böyük rol oynayır. Əxlaqi və estetik təcrübəsi, emosional mədəniyyəti və fiziki sağlamlığı ailədən, valideynlərdən asılıdır. Bütün bunlar ailə tərbiyəsinin başlıca məqsədini təşkil edir. Ailə tərbiyəsinin təmin olunması, onun məzmunu və təşkili ailənin əsas funksiyası kimi bəşəriyyətin əbədi və məsuliyyətli tələbidir.

Pərvanə Fərhadqızı

QHT.az